ENTROIDO DO ANO 1943 EN XINZO DE LIMIA. OS ENTROIDEIROS NA CADEA.

Sempre escoitamos falar en Xinzo de Limia do ano no que meteran na cadea aos que festexaban o entroido. Eran os anos duros da dictadura. O entroido estaba vetado. Só se celebraban as festas relixiosas con toda a severidade que o réximen franquista impuxo nos costumes e na vida en xeral.

No 1943 varios veciños de Xinzo de Limia foron para o caldeiro e tamén foron multados porque estaban a celebrar o entroido. Non foi a maoires porque estas persoas eran maís ou menos afectas ao réxime e además tiñan o diñeiro para pagar as sancións. 

Escoitamos contar que como os que facían o entroido estaban na cadea, a festa desprazouse cara a rúa onde estaban os pechados. Non lles faltou a bebida e a comida. Tampouco o cante e o baile.

Cando de mozo saía de Pantalla cos meus amigos, sempre "collíamos" ao Pepe Álvarez que gustosamente tomaba un viño connosco. Contábanos cando o meteran na cadea por celebrar o entoido e seguidamente mostraba con orgullo a multa de 250 pesetas que lle botaran. A multa sempre a traía na carteira. Que anos máis bos cando o entroido era noso!!!

Conseguín un lector de disquetes, aqueles primeiros discos de almacenamento de datos, e fun revisando os disquetes que tiña na casa (os que quixeron abrir) e nun deles apareceron catro fotos que me deixara para escanear un fillo de Justo Álvarez, alá polos anos 90 do século pasado. Tres son do entroido. Unha delas ten importancia porque vense catro persoas na xanela da cadea de Xinzo de Limia. (Actual Escola Municipal de Gaitas e Percusión de Xinzo de Limia.)

Pois ben, esa foto mostra a algúns dos que estiveron pechados na cadea naquel entroido do ano 1943. Estaban pechados no primeiro andar da cadea. A xanela é a que está por riba da porta da entrada.

Contei coa imprescidible axuda do meu amigo e compañeiro da Asociación O Bión, Justo Gude, para identificar aos que aparecen na foto. Gude fai unhas auténticas radiografías das fotos antigas e acaba por descifrar toda a información que poden ofrecer.

Esta é a foto orixinal. Temos que pensar que nos anos 90 os escaneados eran moi básicos.

Cadea de Xinzo de Limia. Actual Escola Municipal de Gaitas e Percusión.

 

A proposta de identificación de Justo Gude é a seguinte:

Fotos coas persoas identificadas. Composición de Justo Gude.

Justo Rodríguez é o da parte superior esquerda. Pepe Álvarez é o da parte inferior esquerda.

Alfonso Villarino é o da parte superior dereita. Víctor Domínguez é o da parte inferior dereita. 

Esta achega á historia do entroido de Xinzo de Limia non sería posible sen a axuda de Justo Gude. 

OS DEDÍS.

Teño falado neste blog do importante que foi e ainda é o cultivo do centeo na Limia. A vida dos nosos maiores xiraba en grande parte ao redor dos traballos deste cultivo.

A seitura era unha data importante. Recoller o fruto do traballo anual tiña unha significación especial. Estamos a falar do pan de todo un ano.

O traballo da seitura era duro. A palla está en estado óptimo para ser cortada nas horas centrais do día. Polo tanto seiturábase nas horas de máis calor nos días máis quentes do ano. 

Seitura en Xinzo de Limia.

Xs seitureirxs levan nunha man o fouciño para cortar mentres a outra man agarra un mangado de palla. Para evitar os cortes usábanse uns dedís.

Os dedís están feitos integramente de coiro. Hai un para cada dedo e están adaptados ao tamaño dos dedos. Un amalló une todos os dedís para que non se perdan. O mesmo amalló servía para que pendurasen do cinto ou do pulso cando non se usaban.

As medidas son:

Polgar. Longo 5,5 cm. Alto 4,80 cm. Ancho do burato 1,90 cm.

Indicador. Longo 6 cm. Alto 3,5 cm. Ancho do burato 1,6 cm.

Medio. Longo 5,80 cm. Alto 4,80 cm. Ancho do burato 1,70 cm.

Anular. Longo 6 cm. Alto 4,20 cm. Ancho do burato 1,60 cm.

Mainiño. Longo 5,20 cm. Alto 4,5 cm. Ancho do burato 1,60 cm. 

Para quen non coñeza a mecánica do corte das pallas é un momento que une a forza e a maña. Cóllese un mangado de pallas coa man esquerda e dase un tirón forte coa fouce por debaixo da man para que o corte sexa uniforme. O mangado de pallas colócace no terreo e repítese o proceso.  

A axuda para a seitura era moi importante e toda a aldea se implicaba no traballo. Era un traballo comunitario. 

Como se colocan na man?

Postos na man esquerda porque na dereita lévase a fouce.

Moitxs dxs seitureirxos que remataban o traballo da seitura na casa e tamén despois de axudar aos veciños, marchaban a traballar a Castela. Esa era unha verdadeira epopeia para os centos de seitureirxs, que incluso con 12 anos, percorrían a pé as duras terras de Castela para ganar uns cartos que axudaban na economía familiar.

É arrepiante escoitar as anécdotas desta xente. Como soportaban a calor. Como facían para protexerse das tronadas. En qué condicións durmían e comían. Anécdotas de como voltaban no tren ou á pé. Ou de como era de perigoso atravesar a Serra Seca onde podían ser asaltados por atracadores.

Na Limia cantabase moito nas seituras. Eu teño recollidas algunhas cantigas pero non sei se son de seitura. Non coñezo que se recolleran estas cancións e é moi posible que se perderan para sempre. 

Quero agraderlle a Adela o préstamo dos dedís e a paciencia.

Tamén as persoas que fan recreacións das seituras que mostran os vellos saberes. Fun moi ben acollido na seitura e na malla de Queiroás da Igrexa, Allariz, onde me permitiron facer fotos e comentar algúns asperctos da súa seitura. 

Seitura en Queiroás da Igrexa.

Tamén aos seitureiros que fixeron unha seitura en Xinzo de Limia da que formei parte como organizador, fotógrafo e músico.