mércores, 26 de maio de 2021

PANTALLA DE 1989. DO SANTI.

A miña compañeira de traballo Mónica Seguín Martínez faloume de que tiña unha Pantalla de Santi (Santiago Martínez Santana) do ano 1989. 

Vou facer un pequeno estudo.

As medidas son en centímetros e a Pantalla sempre é ollada de fronte.

Comezo a descripción pola cara.



O perímetro da cara é de 32 cm. Da fronte ao quiexo ten 19 cm

A BARBA.

A barba nace dende os cornos e fai dúas ondulacións a cada lado da cara. No queixo ten unha só ondulación. A barba é irregular e onde máis se nota e no tramo da barba do queixo que vista de fronte deixa ver a diferenza. A barba é de cor negra.

BARBA LADO ESQUERDO.

A ondulación que está máis cerca do corno ten de longo 4,2 cm. A parte estreita pegada ao corno mide 2,80 cm de alto. A parte máis alta mide 4 cm e a seguinte parte estreita mide en 3 cm de alta.

A ondulación que está máis cerca da boca ten de longo 6,70 cm. De alta mide 3,50 cm e a parte estreita que está pegada ao queixo mide 1 cm.

BARBA LADO DEREITO.

A ondulación que está máis cerca do corno ten de longo 4,1 cm. A parte estreita pegada ao corno mide 2 cm de alto. A parte máis alta mide 4,70 cm e a sequinte parte estreita mide 3 cm de alta.

A ondulación que está máis cerca da boca ten un longo de 6,1 cm. De alta mide 4 cm e a parte estretita que está pegada ao quixo mide 1,30 cm.

BARBA DO QUEIXO.

De longo ten 6,2 cm. O lado estreito da esquerda mide de alto 1 cm. No medio a altura é de 2 cm e o lado estreito da dereita mide de alto 1,3 cm.

A BOCA.

A boca é de cor vermella e é bastante ancha (Moito papel de periódico cando se empapelou). De longa na parte de exterior mide 6,1 cm e na parte interior 3,6 cm.

O labio superior ten de ancho 2 cm e na parte inferior ten 1,5 cm.

BIGOTE.

O bigote é de papel pintado de negro de 6,90 cm de longo e 0,7 cm de ancho.

COLORETES.

Os coloretes son dous círculos de cor vermello de 0,70 cm de diámetro. A separación entre eles é de 6,40 cm.

O NARIZ.

O tabique mide 3,70 cm de longo. O ancho interior é de 1 cm e o exterior de 2,10 cm. De alta son 2 cm e de fonda 1.

OLLOS.

O ollo esquerdo mide de longo 4 cm. De alto 1,70 cm. O fondo da parte de abaixo 1 cm e na parte de arriba 1,50 c. Ten na parte de arriba 6 pestanas e na parte de abaixo 5 pestanas.

O ollo dereito mide de longo 4 cm. De alto 1,80 cm. O fondo da parte de abaixo 1 cm e na parte de arriba 1,50 cm. Ten na parte de arriba 5 pestanas e na parte de abaixo 5 pestanas.


CELLAS.

As cellas non son regulares, son unha pincelada que muda de ancho e longo.

A esqueda mide de longo 5,30 cm e de ancha 0,40. A dereita ten de longo 4,80 cm e de ancha 0,40 cm.

OS CORNOS OU ORELLAS.


Recordo que a Pantalla é ollada de fronte. 






Pasamos agora á descrición do CORNO da Pantalla.

As medidas xerais do corno son:

A altura dende a Percalina (tela que colga da parte traseira da máscara) medindo na parte onde remata o corno ata o punto máis alto da Pantalla é de 31 cm.
O ancho na parte inferior mide 18,40 cm.
O ancho da parte media, dende a punta do corno, mide 28cm.
O pequeno corno sainte que está por riba da cara da Pantalla mide de ancho 8,60 cm. Dende onde dá a volta ata o cumio ten 10,70 cm.

O lado esquerdo ten o fondo de cor morado coa fita de cor azul escuro. Estas son as medidas da fita:




O debuxo ten grupos de pintas de varias cores que intentan ter forma piramidal, ás veces o consigue e ás veces non.
O grupo de pintas azuis entán no contorno. Empezando polas de abaixo e seguindo o sentido das agullas do reloxo. En total son nove grupos, contando co grupo central:

1º grupo: 22 pintas.
2º grupo: 16 pintas.
3º grupo: 40 pintas. É o que máis ten.
4º grupo: 28 pintas.
5º grupo: 24 pintas.
6º grupo: 18 pintas.
7º grupo: 18 pintas.
8º grupo: 25 pintas.
9º grupo: 27 pintas. Este é o grupo central.

Ademais temos 14 grupos de pintas douradas que fan de base a unha liña convexa de cor vermella. Por riba desta liña temos unhas pintas de cor branca tamén convexas. Estas pintas brancas teñen por riba unhas pintas de cor dourada máis ou menos centradas.

Na punta do pequeno corno que está por riba da cara temos tres grupos de pintas:

1º grupo: 9 pintas douradas, liña vermella e 8 pintas brancas con 8 pintas douradas por riba das brancas.
2º grupo: 10 pintas douradas, liña vermella e 9 pintas brancas con 9 pintas douradas por riba das brancas.
3º grupo: 7 pintas douradas, liña vermella e 11 pintas brancas con 11 pintas douradas por riba das brancas

Temos unha liña vertical onde aparecen 5 grupos de pintas:

1º grupo: 12 pintas douradas, liña vermella e 8 pintas brancas con 8 pintas douradas por riba das brancas.
2º grupo: 13 pintas douradas, liña vermella e 5 pintas brancas con 5 pintas douradas por riba das brancas.
3º grupo: 12 pintas douradas, liña vermella e 6 pintas brancas con 6 pintas douradas por riba das brancas
4º grupo: 18 pintas douradas, liña vermella e 8 pintas brancas con 8 pintas douradas por riba das brancas.
5º grupo: 15 pintas douradas, liña vermella e 10 pintas brancas con 10 pintas douradas por riba das brancas.

Outra liña vertical onde aparecen 4 grupos de pintas:

1º grupo: 12 pintas douradas, liña vermella e 6 pintas brancas con 6 pintas douradas por riba das brancas.
2º grupo: 12 pintas douradas, liña vermella e 9 pintas brancas con 9 pintas douradas por riba das brancas. (Case non se olla o branco)
3º grupo: 16 pintas douradas, liña vermella e 7 pintas brancas con 7 pintas douradas por riba das brancas
4º grupo: 16 pintas douradas, liña vermella e 7 pintas brancas con 7 pintas douradas por riba das brancas.

Finalmente temos unha última liña vertical cun 2 grupos de pintas.

1º grupo: 14 pintas douradas, liña vermella e 11 pintas brancas con 11 pintas douradas por riba das brancas.
2º grupo: 11 pintas douradas, liña vermella e 7 pintas brancas con 7 pintas douradas por riba das brancas.

Onde cambia de sentido o pequeno corno temos unha liña máis ancha convexa. Tamén no fondo esquerdo temos unha media lua vermella con dúas liñas azuis.

O lado dereito ten o fondo de cor morado máis claro que o esquerdo. A fita exterior segue sendo de cor azul escuro. Medidas da fita:




Na punta do corno que está por riba da cara ten 30 pintas vermellas como color base e por riba pintas de cor azul, aínda que non en todas. No medio temos tres liñas de cor verde de 2 cm, 2,30 cm e 1,80 cm medidas que dou de abaixo a arriba. Encima unhas follas de herba de cinco follas co fondo de cor vermella e gris por riba. Da máis pequena a máis grande temos as medidas de: 1,05cm, 2,10 cm, 2,60 cm, 3,20 cm e 5 cm.

Un raro debuxo como de manga xaponés é o protagonista. Ten corpo en forma de pión. De alto ten 12,20 cm. De ancho ten 11,10 cm. A parte superior do pión é de cor vermella con liñas e mezclas brancas. De alto mide 7,10 cm e de ancho 10,30 cm. A parte de abaixo so pión é de cor azul con mezclas brancas. De alto mide 6,30 cm e de ancho 11,10 cm.  
A cara da figura é de cor pistacho. Ten como un casco de cor marrón que rodea a cara, o queixo, o pescozo e a parte de arriba da cabeza. Os ollos son negros con gafas de cor rosa e unha liña de cor vermello por riba.. Os buratos do nariz son negros e a boca de cor vermella. O casco de alto mide 5,10 cm dende o pescozo ata a parte máis alta da cabeza. Da boca ata a parte superior dos ollos mide 2 cm.

Por riba da cabeza ten unha especie de abano de catro varas de cor pistacho. Esta distribución crea un corpo de tres espazos de cor rosa con máis ou menos intensidade. Ten 2, 3 e 4 pintas de cor gris. A parte superior está rematada en dentes de serra. O dente de serra máis pequendo mide 3,90 cm e máis grande mide 11,10 cm. A parte inferior do abano mide 2,90 cm e a superior 11,50 cm.
Na parte dianteira do corpo encontramos 31 pintas de cor verde e azul misturado. Estas pintas chegan ata a parte de arriba do abano no seu lado máis pequeno.

 Catro líneas de cor verde de entre 1 cm e 1,10 cm. Doce pintas azuis. Unha linea grosa ondulante de cor azul e branca de 2,60 de longo e 0,60 de ancho. Dúas series de tres pintas verdes de 0,90 cm. Outra liña ondulada de cor azul e branco de 4,60 cm de longa e 1 cm. Por riba tres liñas verdes de 1 cm. Outras tres liñas verdes máis grandes que unen a liña ondulada azul coas follas de herba. Seguimos cara a dereita e atopamos na parte inferior unha pincelada de cor verde de 1,30 de alto por 0,70 de ancho. Na parte superior encontramos outra liña ondula azul e branca de 4,40 de longo e 1 cm de ancho. Por riba outra tres liñas de cor verde de 1 cm.

Na parte superior do abano temos unha serie de 15 pintas de cor azul. Baixando temos unha pincelada de cor verde de 1,30 cm de loga e 0,6 cm de ancha. A súa dereita un grupo de 11 pintas de cor azul e roxo. Baixando un pouco máis atopamos unha serie de 5 liñas de cor verde de 1 cm a 1,10 cm. A dereita destas liñas temos 4 follas de herba. As medidas de arriba a abaixo son de 4,20 cm, 6,40 cm, 7,10 cm e 3,70 cm.

Agora temos un elemento cun motivo dun animal. Un becho que parece unha escolopendra de cor verde e negra con cabeza vemella. Mide 11,20 cm da cabeza ao rabo. Ten sete patas con pinza na parte superior e catro patas con pinzas na parte inferior. O remate da cola temén remata en pinza. A cabeza de 1,60 cm de longa por 1,70 de ancha ten como unha media lúa algo diluída. Rodea a cabeza pola parte frontal unja serie de 11 pintas azuis. A dereita do becho tamén atopamos unha serie de 11 pintas azuis. No rabo tamén temos 19 pintas azuis. Debaixo destas arrinca unha serie de liñas verdes que queren ser paralelas pero que rematan por non acadalo. Son 14 liñas de 1 cm. aproximadamente. Coas tres liñas inferiores aparecen mezcladas pintas azuis nun total de 34 pintas. Dende as pintas arrincan cara a esquerda tres liñas verdes de 1,90 cm, 1,70 cm e 1,90 cm. Os anchos son de 0,90 cm nas dúas maís estreitas de 1,10 cm na maís ancha. Sigue un grupo de 10 pintas azuis e finalmente unha liña verde de 1,30 de longo por 0,50 de ancho.

PERCALINA.

A Percalina é vermella con dous grupos de buratos romboides de 1,50 cm de lado. Aparecen na parte inferior da  tea. A percalina mide 67 cm de longa e o remate está dentado. A parte dentada ten 32 cm de longa. A percalina mide de ancha na parte inferior 63 cm.

O floco que se coloca na parte de abaixo da cara é o típico que se puña nas colchas. Ten entre 7 cm e 7,50 cm de ancho. A parte que se cola a Pantalla é de 3cm.

O peso da Pantalla é de 700 gm.

Entereime que o artesán a este modelo de Pantalla  chamáballe "a porca" pola forma do nariz. Este artesán foi evolucionando no concepto da máscara. Esta evolución verémola proximamente ao facer un estudo dunha Pantalla máis actual.

Quero agradecer o prestamo que me fixo a Mónica (Mica) da máscara e a súa decisión de non cambiar o modelo cando a levou a arranxar e así poder ollar a evolución das máscaras deste artesán.

Tamén quero agradecerlle a Ana Ban Ana o préstamo do deseño dunha Pantalla para tomar as medidas.

 




sábado, 22 de maio de 2021

UNHAS COPLAS DE CEGO QUE CHEGAN DENDE MONTREAL (CANADÁ).

Despois de publicar a copla de cego contactou comigo María José Fernández Estévez. Díxome que tiña unhas coplas de cego da súa avoa. A avoa chamábase Rosa Jardón Morán de Vilar de Santos. Recorda que a avoa gardaba moitas coplas pero que estas son as que puido salvar. María José, que recordo do instituto, vive en Montreal e dende aló chegan as coplas.  

Falamos tamén de que Rosa era unha desas persoas que pasaba o día cantando. Antes cantábase máis. Nos traballos do campos, nos traballos comunais, no lavaderio, nas tascas, nas festas, nos fiadeiros... e cantabaselle aos nenos pequenos (moi importante). Agora encendemos a radio, o mp3, o móvil, etc. e cantan por nós. Parece unha brincadeira pero isto quere dicir que se rompe o elo na trasmisión das cancións populares. Pérdense definitivamente.  

A copla é filla do seu tempo. O tratamento que fai das mulleres é a típica dunha sociedade moi patriarcal. Paréceme que forza a traxedia cunha morte absurda. 

A copla:

Copla de cego

LOS AMORES DE CAROLINA.

Carolina es linda y guapa                                              el traje como era negro
de los novios se reía,                                                     no le salía la harina.                                   
se divertía con todos                                                      Pero él sin decir nada       
pero casar no quería.                                                     en el water se metió,
Pero unos tíos muy ricos                                               y por la ventanilla                                                  
a esta muchacha dotaban,                                             el pantalón sacudió.
con condición que en un mes                                        Como hacía tanto viento
tenía que estar casada.                                                  de las manos le cayó,
Ella que todos los hombres                                           como el tren corría tanto
despreciara sin conciencia,                                            sin pantalones quedó,
ahora si se casaba                                                          Luego el pobre allí escondido 
era por coger la herencia.                                              en el tren tenía que seguir, 
Fué cuando un muchacho guapo                                   quedara sin pantalones
sus papeles fué arreglar,                                                y no podía salir.
para casarse con ella                                                      La novia al ver que él tardaba
para poder heredar.                                                        creyó que él la abandonó,
En el documento decía                                                  cuando el tren llegó a Jaén  
para que no hubiera líos,                                               con las maletas ella bajó.
que tenían que ir a casarse                                            Cuando el revisor del tren
a la casa de sus tíos.                                                      viendo el servicio cerrado,
Como sus tíos vivían                                                     cuando aquella puerta abrió
en el pueblo de Jaén,                                                     vió al pobre novio asustado
ya con sus trajes de novios                                           Le dijo al verlo escondido
se montaron en el tren.                                                 ya pasan dos estaciones,
Y cuando él iba hablando                                             dijo él, no puedo salir
con su novia Carolina,                                                  que perdí los pantalones.
del estante del vagón                                                    Marchó y volvió el revisor
cayó una bolsa de harina.                                             y al momento le entregó,
Encima del pobre novio                                               un pantalón de soldado
la bolsa se desató,                                                         y pronto se lo vistió.
el traje de boda negro                                                   Parecía un embutido
blanco de harina quedó.                                               o una lata de sardinas,
Por mucho que sacudieron                                           tan ceñido y la chaqueta negra
entre él y Carolina                                                        blanca con la harina

Copla de cego.

Cogiendo un coche de punto                                        Y mientras al pobre Toto
y a Jaén se dirigió,                                                        del suelo lo levantaron,
y a casa de los tíos                                                         y a la luz de una taberna
de Carolina llegó.                                                           los vecinos lo llevaron.
Cuando do vió Carolina                                                 el dijo no tengo nada
tan feo le pareció,                                                           pero ellos le miraron,
le echó de allí a empujones                                            la cabeza del revés
y con él no se casó.                                                         y entre dos lo sujetaron,
Y entonces fué Carolina                                                 Y otros dos muy forzudos
le escribió a su amigo Toto,                                            la cabeza de doblaron,
si quería casar con ella                                                    creyendo que la torciera
que fuera buscarla pronto.                                              y así al pobre lo mataron.
Entonces aquel muchacho                                              Cuando el otro con la moto
y un amigo que tenía,                                                      a buscarlo allí llegó
montaron en una moto                                                   entró en aquella taberna
y a Jaén se dirigían                                                        y cuando muerto lo vió
Como hacía tanto frio                                                     Preguntó como muriera
él la chaqueta cambió,                                                    y contestó un tal Andrés,
lo de adelante para atrás                                                 fué al torcerle la cabeza
y su amigo lo abrochó.                                                   porque la tenía al revés.
Y cuando ya era de noche                                              Y contestó el motorista
corría tanto la moto,                                                        lleno de ira y tristeza,
al pasar por una aldea                                                     el pobre lo que tenía
cayó de ella el pobre Toto                                               era al revés la chaqueta.
Y el otro siguió corriendo                                                Y fué como Carolina
sin darse cuenta de nada,                                                con ninguno se casó,
cuando paró ya era lejos                                                 y tuvo la mala suerte
al ver que Totó faltaba.                                                   que sin la herencia quedó.   

                                                

Esta outra copla non está enteira. É o que nos chegou. O que se intúe, do que quedou da copla, é que ten un argumento horríbel. Moi do gosto tremebundo das coplas de cego.


Copla de cego.

Una tarde que sola se hallaba                                        Al no querer ejecutar su idea
el infame trató de abusar de su honor                           con perversa y mala intención
empuñando un fuerte cuchillo                                       acudió una vecina cercana
a su hija el malvado le habló.                                        observando aquella mala acción.

O te entregas o te mato,                                                 Entre fieros gritos le dice:
yo quiero disfrutar de tu honor                                      criminal de duro corazón
no seas tonta que nadie lo sabe                                      tú que haces con tu pobre hija
---------------------y te será mejor.                                   tú mereces la muerte, traidor.

No le la compasión padre mío                                       A los pocos momentos llegaba
de tal cosa pretender hacer usted                                   su esposa amada mujer
deshojar una rosa y manchar                                          no sabiendo lo que allí pasaba
la conciencia cruel.                                                        fue y se puso a hacer de comer.

No permita la Virgen del Carmen                                  Mas solo que su hija lloraba
que a mi padre le entregue mi honor                             sumergida en una habitación
yo prefiero que antes me fusile                                      con el pelo todo alborotado
que trate de manchar mi honor                                       y sufriendo una ruda afición. 



Copla de cego.


-----------quisiera lograr.                                                         le llevaron a la carcel
                                                                                                y allí con su vida pagó.
A las once y media de la noche
a buscar a su hija marchó:
vengo en busca tuya, hija del alma,
que tu madre muy malita está                                                                      FIN
ya le han dado el Señor hija mía
y muy pronto difunta estará


Grazas a Rosa polas coplas.
Grazas a María José por compartir con todxs as coplas de cego. Grazas tamén por compartir as lembranzas comigo. 
Que importantes son os avós nas nosas vidas! 




 

mércores, 12 de maio de 2021

TRES CONTOS DE MOURAS E MOUROS.

En moitas partes da Galiza existe a crenza de que en determinados lugares habitan uns seres que non son coma nós pero que viven ao noso lado. Pertencen a outra raza que ainda que teñen esporádicos contactos, sempre interesados polas dúas partes, é raro que se mesturen. Son os Mouros e as Mouras.  


Na Limia imaxinamos aos mouros así (Sainza 1997)

Na Limia tamén temos algúns lugares onde a nosa xente pensaba que vivían os mouros e as mouras. Son sitios que teñen algo especial. Montes posiblemente con castros (con nomes como o castelo, a cidade, etc). Pedras con riscos e petróglifos. Pedras con buratos naturais pero que pola súa forma son consideradas especiais. Tamén lugares relacionados coa auga como son os pozos, as fontes, os ríos. etc. Nestes lugares viven uns mour@s que son os mour@s mític@s. Son @s que gardan tesouros en moedas, pentes, ferramentas, todo de ouro. (Até pitas con pitiños que son de ouro).

Nos anos noventa visitei o Penedo da Raiña Loba en Cobas, Concello de Os Blancos. Puiden falar cun home que estaba coas ovellas no monte. Ao paso das ovellas chegamos até os penedos. Pregunteille: Quen faría todo isto? Sen dubidar contestou: OS MOUROS.

Como facía moi pouco que lera o libro de Mar Llinares (1), pensei: Carafio!, a tradición aínda está viva!.

Penedo da Raíña Loba ao fondo dende Xinzo. Podemos ver a Raiña Loba deitada. O penedo da dereita é o rostro onde destacan o nariz e o queixo. Os outros dous penedos son as mans. Até que esperte...

Como decía ao comezo, a relación entre a persoa e o mouro ou moura é interesada. O/A mour@ necesita algo da xente da aldea: que lle peiteen os cabelos, axuda nun parto, que lle maten o porco, que lle vendan o gando na feira ou como veremos que lle dean o peito a un mouriño. O pago dos servizos teñen por condición que non se rompa un trato:. o que entrega @ mour@ non pode ser ollado ata que a persoa chege a casa. Tamén é necesario manter o segredo da relación mour@-persoa.

É sempre a persoa a que rompe o trato. Esta circunstancia supón o castigo inmediato.

Nos dous primeiros contos a rotura do trato supón a morte. É terrible xa que a protagonista humana nos dous casos son nenas e ademáis son comidas pola moura. 

O libro de Rafael Quintía(2) cando fala da Moura antropófaga, recolle catro contos cun final no que a moura come a unha nena. Dos catro contos, tres son de A Limia. Un do Castro de Cerdeira recollido por Aparicio Casado. Outro recollido por Vicente Risco no monte Cantariña (Sandiás). O último no Penedo da Moura en Trandeiras recollido por Taboada Chivite. Eu nesta achega presento outros dous. Un de Os Blancos e outro de Xinzo de Limia. Todos estes contos teñen unha estructura moi similar. A nena entra en contacto coa moura (É bastante normal que a nena vaia coas ovellas ao monte. Nun dos contos a Moura aparece nun pozo). A Moura agasalla á nena con ouro, comida, etc. A nai obliga á nena a que lle conte a procedencia dos tesouros. A nena rompe a promesa que lle fixo a moura e relata o seu encontro. O desenlace é tráxico. A nena que foi ao monte non regresa coas ovellas. A nai vai ao monte/pozo e chama por ela. A moura responde cuns versos que veñen do fondo da terra ou do fondo do pozo e informa/confesa que comeu á nena. O castigo para a nena por ter roto o trato e morrer cociñada e comida pola moura. As mouras da Limia parece que son algo malotas ou queren que sexan malotas. 

Monte do Castelo (Das antenas)


No Castelo, que é o monte onde están as antenas, sempre houbo mouros. Había unha nena que sempre ía coa facenda ao monte e alí era coidada polos mouros. Dábanlle de comer e peiteábana moito. Os mouros sempre lle decían que non lle podían contar nada a ninguén. A nena regresaba a casa con esa promesa. A nai sospeitaba que algo pasaba e insistui moito en que lle contase o que de verdade pasaba no monte. A nena contoulle a verdade. Ao día seguinte marchou a nena coa facenda ao monte como tódolos días. Marchar marchou pero xa non volveu. Como se facía tarde e non regresaba foron ao monte a buscala. Cando chegaron ao monte, chamaron por ela:

"Maruja, Maruja"

Contestou unha voz que viña das profundidades que dixo:

"Maruja, Marujón
está no meu cazolón"

Os Blancos 1995.


Rei Mouro de A Saínza.

Neste conto a nai non fai caso da filla cando lle conta o que sucede na Moreira.

Un día que Marta ía coas ovellas para a Moreira, viu unha dona moi fermosa que estaba peiteando os seus longos cabelos mouros ao carón dun pozo. Mentres se peiteaba, cantaba unha canción moi bonita. A nena foi para a casa e contoulle a súa nai o que vira. A nai non fixo caso da nena e respondeulle que eses eran contos. Que ela ben coñecía o conto de que no pozo da Moreira vivian uns mouros. 

Uns días despois Marta volveu coas ovellas ao mesmo sitio, pero xa non volveu para a casa. A nai saiu a buscala e berraba: 

-Ai Marta, Martiña!. 

Ao chegar xunto do pozo respondeulle unha voz:

-Marta, Martola
está na miña barrigola! 

Ainda que hoxe a Moreira é distinta a como era entón, hai un sitio onde nunca seca a terra, din que alí estaba o pozo da Moura.

 Xinzo de Limia, Maio 1992.



Mouriño de A Saínza.


Dos libros que teño consultado, este conto é o único no que os mouros neceistan dunha moza da aldea para dárllelo peito a un dos seus fillos.

Contan que no monte do Castelo pariu unha moura. O mouro baixou á aldea para buscar unha moza que lle dera o peito ao pequeno mouro. (Antes esto facíase moito, o de que as mozas deran de mamar aos nenos dos outros). O mouro subiu acompañado dunha moza que unha vez no castelo deulle o peito ao mouriño. Cando marchaba a moza, o mouro meteulle uns carbóns nun dos bolsos da saia. A moza tirou os carbón no camiño pensando o cutre que era o mouro. 

Ao chegar a casa da saia caíronlle dúas moedas que eran os carbóns que se transformaran en moedas. Correu polo camiño arriba onde tirara os outros carbóns, pero non atopou nada.

Os Blancos maio 1995.

O abandono e a concentración parcelaria cambiou a paisaxe da Limia arrasando coas árvores, as fontes, os penedos... e o que eses elementos tiñan de lendario. Así é como o pobo perde a identidade e entra na uniformidade da globalización. A nosa rapazada sabe máis dos mitos xaponeses (via series de tv) que da riquísima tradición galega que ten tamén os seus mitos, os seus heroes e os seus malvados. A mitoloxía galega dá para series de tv, películas, banda deseñada, web series e todo o que as novas formas tecnolóxicas poden ofrecer. Penso que non sabemos manexar esta riqueza.  


(1) Llinares García, Mar. Os mouros no imaxinario popular galego. Servicios de publicacións da U.S.C. 1990.
(2)Quintiá Pereira, Rafael. Análise estrutural e simbólica do mito da Moura. Premio Vicente Risco de Ciencias Sociais 2015. Ed. Fundación Vicente Risco,  Sotelo Blanco e outros. 
Risco, Vicente. Obras completas. Volumen 3. Etnografía. Ed. Galaxia S.A. 1994.